Wineries for Climate Action

De Europese wijnindustrie staat momenteel voor aanzienlijke uitdagingen en veranderingen, voornamelijk als gevolg van klimaatverandering. Traditionele wijnproducerende landen zoals Frankrijk, Italië en Spanje worden geconfronteerd met stijgende temperaturen en extreme weersomstandigheden, wat leidt tot een verschuiving in wijnproductie en -kwaliteit.

Even toelichten...

Impact van droogte op de wijnbouw

In regio's zoals Catalonië, Spanje, heeft aanhoudende droogte geleid tot ernstige problemen voor wijnproducenten. Wijngaarden drogen uit en druiven verschrompelen onder de intense zon, wat resulteert in lagere opbrengsten en zelfs tijdelijke sluiting van productiebedrijven. Vooral de producenten van de ohzo geliefde cava hebben het moeilijk. Al enkele jaren op rij stijgen er de prijzen om de enorme vraag wat af te remmen. 
Ook in Italië trouwens is de situatie zorgwekkend. In 2023 daalde de Italiaanse wijnproductie met maar liefst 21%, waarschijnlijk als gevolg van klimaatverandering. De extreme warmte en droogte hebben geleid tot een verschuiving in de oogsttijden en een afname van de productie, vooral in Midden- en Zuid-Italië.

Opkomst van regeneratieve wijnbouw

Als reactie op deze uitdagingen omarmen steeds meer wijnproducenten regeneratieve wijnbouwtechnieken. Deze benadering richt zich op het herstellen van de bodemgezondheid en het vergroten van de biodiversiteit, met als doel het vastleggen van CO₂ en het verbeteren van de weerbaarheid van wijngaarden tegen klimaatverandering.

Huh, CO₂?

Het vastleggen van CO₂ is cruciaal in de strijd tegen klimaatverandering, omdat het helpt om de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer te verminderen. CO₂ is een van de belangrijkste broeikasgassen die bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Door CO₂ uit de lucht te halen en op te slaan, kunnen we de impact van menselijke uitstoot compenseren en de opwarming van de aarde afremmen.

Waarom is CO₂-vastlegging belangrijk in de wijnbouw?

Voor de wijnbouw is het vastleggen van CO₂ extra relevant, omdat:

1. Klimaatverandering directe impact heeft op wijnproductie
   • Hogere temperaturen en droogte beïnvloeden de groei van druiven, de zuurgraad en het alcoholpercentage van wijnen.
2. Bodemgezondheid wordt verbeterd
   • Regeneratieve landbouwtechnieken, zoals het aanplanten van bodembedekkers en minimale grondbewerking, helpen CO₂ in de bodem op te slaan en verbeteren de vruchtbaarheid van wijngaarden.
3. Wijnhuizen hun ecologische voetafdruk verkleinen
   • Door CO₂ op te slaan, kunnen wijnproducenten hun uitstoot compenseren en duurzamer werken, wat steeds belangrijker wordt voor consumenten.

Initiatieven zoals regeneratieve wijnbouw en de International Wineries for Climate Action (IWCA) tonen aan dat wijnproducenten actief op zoek zijn naar oplossingen om de sector toekomstbestendig te maken.

De IWCA is een samenwerkingsverband van wijnproducenten wereldwijd, opgericht in 2019 door Familia Torres uit Spanje en de Jackson Family Wines uit de Verenigde Staten. 
Andere bekende bij IWCA aangesloten producenten zijn oa. Famille Perrin uit Rhône en Domaine Lafage uit de Roussillon, maar ook Famille Gassier uit Côstières de Nimes. 

Zo heeft de familie Perrin, het gekende Château de Beaucastel in Chateauneuf-du-Pâpe volledig gerenoveerd en voor 80% zelfvoorzienend omgebouwd. 
Lees Pers: Chateau Beaucastel

Famille Perrin, bekend van onder andere Château de Beaucastel, is de grootste eigenaar van wijngaarden in de beste terroirs van de zuidelijke Rhônevallei. Ze zijn pioniers in biologische landbouw sinds 1953 en passen biodynamische methoden toe sinds 1970. Hun toewijding aan duurzaamheid en milieuvriendelijke praktijken wordt verder versterkt door hun betrokkenheid bij IWCA. 

Een voorbeeld van hun duurzame initiatieven is het ecologische renovatieproject van Château de Beaucastel. Dit project is ontworpen om het kasteel voor 80% zelfvoorzienend te maken in water, elektriciteit, verwarming en koeling. Het omvat de installatie van 262 vierkante meter aan zonnepanelen, die naar verwachting jaarlijks gemiddeld 73.360 kWh zullen produceren, wat gelijk staat aan het verbruik van 20 gemiddelde huishoudens. Daarnaast zullen windturbines op schoorstenen de seizoensgebonden "mistral"-winden opvangen voor natuurlijke ventilatie en koeling van de wijnopslag. 

Met deze en andere initiatieven toont Famille Perrin opnieuw hun inzet voor duurzaamheid en het verminderen van de impact van klimaatverandering binnen de wijnindustrie.

De wijnen van dit gerenomeerde Château de Beaucastel kan je hier terugvinden. 

---

Iets meer naar het Zuid-Westen van Frankrijk, hebben we het gekende Domaine Lafage in de Roussillon.

Domaine Lafage, gelegen tussen Perpignan en de Middellandse Zee, wordt geleid door het wijnmakerspaar Jean-Marc en Eliane Lafage. Het domein beslaat ongeveer 200 hectare, waarvan 138 hectare is beplant met wijnstokken. De wijngaarden variëren in hoogte van zeeniveau tot 400 meter en profiteren van een mediterraan klimaat met hete zomers en strenge winters. De bodem bestaat voornamelijk uit arme "marbre-schisteux" (marmer-leisteen) en de Tramontane-wind zorgt voor de nodige afkoeling.

Domaine Lafage hecht veel waarde aan ecologische en duurzame wijnbouwpraktijken. Ze experimenteren met biologische teelt, het ontwikkelen van resistente druivenrassen en regeneratieve wijnbouw om biodiversiteit te behouden en oplossingen te vinden voor klimaatverandering. Het domein beschikt over 70 hectare niet-aangeplante percelen, bestaande uit braakliggende terreinen en garrigue, rijk aan natuurlijke flora zoals heide, cistus, tijm en rozemarijn. Deze gebieden herbergen meer dan 20 bio-indicatorplanten die de gezondheid en vruchtbaarheid van de bodem weerspiegelen.

In samenwerking met het Institut Agro Montpellier voert Domaine Lafage onderzoek uit naar de toekomst van wijnbouw in zuidelijke regio's die worden beïnvloed door hittegolven. Hun biologisch beheerde boerderij, Mas Moutou, dient als 'laboratorium' voor deze experimenten. Ze bevorderen het gebruik van oude, droogteresistente mediterrane druivenrassen zoals Grenache Noir en Carignan, die van nature zijn aangepast aan warme klimaten. Daarnaast bestuderen ze de impact van biochar op hun bodems; wanneer dit wordt toegevoegd, verbetert het de fysieke en biologische eigenschappen van de bodem, verhoogt het waterhoudend vermogen en slaat het op duurzame wijze koolstof op.

Andere duurzame technieken die op het domein worden toegepast, zijn onder meer:

- Biologische certificering en conversie van percelen in Maury (20 ha), Le Crest (40 ha) en Miraflors (25 ha).

- Gebruik van zes weerstations om klimaatveranderingen te anticiperen en alleen in te grijpen wanneer strikt noodzakelijk.

- Aanplant van 130 hectare bodembedekkers tussen de rijen wijnstokken om erosie te voorkomen en de bodem te verbeteren, met gewassen zoals mosterd, haver, rogge en tuinbonen.

- Het laten rusten van percelen gedurende minstens zes maanden per jaar (herfst en winter) om de bodem te laten herstellen en regenwater op te nemen.

- Herinvoeren van snoeiafval en druivendraf als organische meststoffen om het humusgehalte en de organische stof in de bodem te verhogen, wat de waterretentie en structuur verbetert.

- Aanplant van een mini-bos met lokale plantensoorten.

- Toepassing van natuurlijke producten zoals sinaasappelolie, biostimulanten op basis van algen, sporenelementen en aminozuren om waterstress bij de wijnstokken te verminderen.

- Plaatsing van 120 nestkasten voor vleermuizen en mezen om op natuurlijke wijze schadelijke insecten te bestrijden.

Om deze goede praktijken te delen, is Domaine Lafage toegetreden tot de International Wineries for Climate Action (IWCA). Ze hebben zich gecommitteerd aan het verminderen van hun totale koolstofvoetafdruk en streven ernaar tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Tot nu toe hebben ze een volledige audit volgens ISO 14064 uitgevoerd, gebruiken ze voor 20% hernieuwbare energie, hebben ze een fotovoltaïsch park van 280 m² op het dak van de wijnmakerij geïnstalleerd en zijn ze overgestapt op 30% lichtere flessen voor een deel van hun assortiment. 

Domaine Lafage combineert traditionele wijnbouwtechnieken met innovatieve, duurzame praktijken om wijnen te produceren die de diversiteit en rijkdom van hun terroir weerspiegelen, terwijl ze bijdragen aan het behoud van het milieu en de biodiversiteit.

Bekijk hier het volledige assortiment van Domaine Lafage. 
Bekijk hier het project van regeneratieve wijnbouw:
Cantaca - Domaine Lafage
Moutou - Domaine Lafage